AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI ADINDAN
Azərbaycan Respublikası
Konstitusiya Məhkəməsi Plenumunun
Q Ə R A R D A D I
“Daşınmaz əmlakın dövlət
reyestri haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 15-ci maddəsinin şərh edilməsinə
dair
10 dekabr
2024-cü il Bakı şəhəri
Azərbaycan Respublikası
Konstitusiya Məhkəməsinin Plenumu Fərhad Abdullayev (sədr), Sona Salmanova,
Humay Əfəndiyeva, Rövşən İsmayılov, Ceyhun Qaracayev, Rafael Qvaladze, Fikrət Məmmədov, İsa Nəcəfov və Kamran Şəfiyevdən
(məruzəçi-hakim) ibarət tərkibdə,
məhkəmə katibi Fəraid Əliyevin
iştirakı ilə,
Azərbaycan Respublikası
Konstitusiyasının 130-cu maddəsinin VI hissəsinə, “Konstitusiya Məhkəməsi
haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 27.2 və 33-cü maddələrinə və
Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin Daxili Nizamnaməsinin 39-cu
maddəsinə müvafiq olaraq, xüsusi konstitusiya icraatının yazılı prosedur
qaydasında keçirilən məhkəmə iclasında Gəncə
Apellyasiya Məhkəməsinin müraciəti əsasında “Daşınmaz əmlakın dövlət reyestri haqqında” Azərbaycan
Respublikası Qanununun 15-ci maddəsinin qanunvericiliklə müəyyən edilmiş müxtəlif
mühafizə zolağı rejimlərinin ziddinə ayrılmış torpaq sahələrinə, eləcə də inşa
edilmiş tikililərə münasibətdə əmlak hüquqlarının daşınmaz əmlakın dövlət
reyestrində qeydə alınmasının mümkünlüyü baxımından şərh edilməsinə dair
konstitusiya işinə baxdı.
İş üzrə
hakim K.Şəfiyevin məruzəsini, maraqlı subyektlər Gəncə
Apellyasiya Məhkəməsi və Azərbaycan Respublikası Milli Məclisi Aparatının
mülahizələrini, Azərbaycan
Respublikası İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Əmlak Məsələləri Dövlət Xidmətinin,
Bakı Apellyasiya Məhkəməsinin və Azərbaycan
Respublikası Vəkillər Kollegiyasının mütəxəssis mülahizələrini, ekspert
Bakı Dövlət Universitetinin Hüquq fakültəsinin Mülki
Hüquq kafedrasının dosenti, hüquq üzrə fəlsəfə doktoru S.Süleymanlının rəyini və iş materiallarını
araşdırıb müzakirə edərək, Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin
Plenumu
MÜƏYYƏN ETDİ:
Gəncə
Apellyasiya Məhkəməsi Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya Məhkəməsinə
(bundan sonra – Konstitusiya Məhkəməsi) müraciət edərək “Daşınmaz əmlakın dövlət reyestri haqqında” Azərbaycan
Respublikası Qanununun (bundan sonra – “Daşınmaz əmlakın
dövlət reyestri haqqında” Qanun) 15-ci maddəsinin qanunvericiliklə müəyyən
edilmiş müxtəlif mühafizə zolağı rejimlərinin ziddinə ayrılmış torpaq sahələrinə,
eləcə də inşa edilmiş tikililərə münasibətdə əmlak hüquqlarının daşınmaz əmlakın
dövlət reyestrində qeydə alınmasının mümkünlüyü baxımından şərh edilməsini
xahiş etmişdir.
Müraciətdə
qeyd edilmişdir ki, Ş.Məmmədov Daşınmaz Əmlakın Dövlət Kadastrı və Reyestri
publik hüquqi şəxsin 3 saylı Gəncə Ərazi İdarəsinə qarşı əmlak kompleksi üzərində
mülkiyyət hüququnun qeydə alınması vəzifəsinin cavabdehin üzərinə qoyulmasına
dair iddia ərizəsi ilə Gəncə İnzibati Məhkəməsinə müraciət etmişdir.
Gəncə
İnzibati Məhkəməsinin 19 yanvar 2023-cü il tarixli qərarı ilə dövlət mülkiyyətində olan mübahisəli torpaq sahəsi, habelə
həmin sahədə inşa edilmiş əmlak kompleksi mühafizə zonasına düşdüyündən iddia təmin
edilməmişdir.
Ş.Məmmədov
Gəncə Apellyasiya Məhkəməsinə müraciət edərək şikayətində digər hallarla
yanaşı, mübahisələndirilən qeyri-yaşayış binasının yerləşdiyi ərazidə və eyni
zolaqda yerləşən digər qeyri-yaşayış binasına dair A.Məmmədovaya çıxarış
verildiyini də bildirmişdir.
Məhkəmə
hesab etmişdir ki, iş üzrə bir sıra əhəmiyyət kəsb edən xüsusatların
araşdırılması üçün A.Məmmədovanın əmlakının yerləşdiyi ərazi ilə bağlı mütəxəssis
rəyinin alınmasına və məhkəmə mühəndis-texniki ekspertizasının keçirilməsinə zərurət
vardır.
Bununla
əlaqədar Gəncə Layihə-Tədqiqat İdarəsi tərəfindən verilmiş 13 may 2020-ci il
tarixli mütəxəssis rəyi, habelə Məhkəmə
Ekspertizası Mərkəzi tərəfindən verilmiş 23 may 2024-cü il tarixli ekspert rəyi
ilə müəyyən edilmişdir ki, A.Məmmədovanın istifadəsində olan torpaq sahəsi mühafizə
zonasında yerləşir.
Müraciətdə
həmçinin qeyd olunur ki, məhkəmə təcrübəsində mühafizə zolaqlarının (meşə, çay,
dəmir yolları, magistral, neft, qaz və işıq xətlərinin mühafizə zolaqları və
s.) rejimi nəzərə alınmadan torpaqların müvafiq icra hakimiyyətləri tərəfindən
istifadəyə verilməsi, həmin zolaqlarda səlahiyyətli orqanlar tərəfindən
tikintiyə icazə və istismara icazə barədə qərarlar qəbul olunması və orada müxtəlif
təyinatlı tikililər inşa edilməklə uzun müddət faktiki istifadədə olması
hallarına rast gəlinir. Bəzən isə hətta mühafizə zolaqlarına əməl edilməsinə nəzarət
etməli olan orqanların da bu fəaliyyətə rəsmi razılıq verdikləri, yaxud da
susmaqla və hərəkətsizlik göstərməklə dolayısıyla razılıq verdikləri və ya
sonradan həmin hərəkətləri bəyəndikləri müəyyən olunur.
Gəncə
Apellyasiya Məhkəməsi qeyd edir ki, “Daşınmaz əmlakın dövlət reyestri
haqqında" Qanunda mühafizə zolağının rejiminin ziddinə əldə edilmiş sahəyə
və inşa edilmiş tikiliyə hüququn qeydə alınmasının mümkün olmayacağını birbaşa
tənzimləyən norma mövcud deyildir. Yalnız həmin Qanunun 8.0.8-ci maddəsinə əsasən
hüquqlar qeydə alınarkən mühafizə zolağına dair rejimin nəzərə alınmalı olduğu
qənaətinə gəlmək olar.
Müraciətedənin
qənaətinə görə, hazırkı işin halları ilə əlaqədar olaraq mühafizə zolaqlarında
qanunvericiliyin tələblərinin ziddinə olaraq, sözügedən torpaqlardan istifadəyə
dair müəyyənləşdirilmiş rejimlə bağlı tələblər nəzərə alınmadan inşa edilmiş
tikililərə dair əmlak hüquqlarının daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində qeydə
alınmasının mümkünlüyünə dair məsələyə aydınlıq gətirilməsinə ehtiyac
yaranmışdır.
Həmçinin
müvafiq işlər üzrə məhkəmə təcrübəsinin vahidliyinin və qanuniliyinin təmin
edilməsi baxımından inzibati icraat zamanı bərabərlik və etimad hüququnun
qorunması prinsiplərinin pozulması hallarının mövcudluğu ilə bağlı məsələyə də
qiymət verilməlidir. Belə ki, təcrübədə bəzən qeydiyyat orqanı tərəfindən eyni
faktiki və hüquqi halları olan işlər üzrə bir halda hüququn qeydə alındığı, digər
halda isə bundan imtina edildiyinə rast gəlinir.
Konstitusiya Məhkəməsinin Plenumu
müraciətlə bağlı aşağıdakıların qeyd edilməsini vacib hesab edir.
Daşınmaz
əmlaka hüquqların dövlət qeydiyyatı Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsi
(bundan sonra – Mülki Məcəllə) və “Daşınmaz əmlakın dövlət reyestri haqqında”
Qanunla müəyyən edilmiş qaydada inzibati orqan olan Azərbaycan Respublikası Əmlak
Məsələləri Dövlət Komitəsi yanında Daşınmaz Əmlakın Dövlət Reyestri Xidməti
tərəfindən həyata keçirilir.
Mülki Məcəllənin 238.1-ci maddəsinə görə, torpaq daşınmaz əmlak
kimi mülkiyyət hüququnun obyektidir. Torpaq sahəsinin ərazi sərhədləri daşınmaz
əmlakın dövlət reyestrinin ixtiyarlı şəxsinin mülkiyyətçiyə verdiyi sənədlər əsasında
təyin edilir.
Daşınmaz əmlaka,
o cümlədən torpağa mülkiyyət hüququ və
onunla bağlı digər hüquqların dövlət qeydiyyatı, habelə Azərbaycan Respublikası
ərazisi üzrə vahid olan daşınmaz əmlakın dövlət reyestrinin aparılması
qaydaları “Daşınmaz əmlakın dövlət reyestri haqqında” Qanunla müəyyən
edilmişdir.
Azərbaycan
Respublikasının qanunvericiliyində təsbit edilmiş əmlak hüquqlarının, o cümlədən
mülkiyyət hüququnun təminatı mexanizmi məhz daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində
qeydiyyatı əsasında həyata keçirilir. Daşınmaz əmlaka aid olan məlumatların
vahid dövlət reyestrində qeydiyyatı həm dövlət, həm də əmlak hüququ sahiblərinin
mənafelərinin qorunması baxımından
vacibdir. Bu qeydiyyat nəticəsində şəxsin qanunla müəyyən edilmiş qaydada və əsaslarla
əldə etdiyi müvafiq daşınmaz əmlaka dair hüquqlarının tanınması bu hüquqların
pozulmasının qarşısını alır. Daşınmaz əmlakın dövlət qeydiyyatı əmlaka dair
hüquqları (mülkiyyət və s.) təsdiqləyən sənədlərin həqiqiliyinə və əsaslılığına
təminat kimi qiymətləndirilir. Dövlət orqanlarının bu istiqamətdəki fəaliyyətinin
əsas məqsədlərindən biri isə hər kəsin hüquq və qanuni mənafelərinin
qorunmasıdır.
“Daşınmaz
əmlakın dövlət reyestri haqqında”
Qanunun 11-ci maddəsinə əsasən, hüquqların mövcudluğunu, əldə edilməsini,
başqasına keçməsini, məhdudlaşdırılmasını (yüklənməsini), onlara xitam verilməsini
təsdiq edən sənədlər hüquqların dövlət qeydiyyatı üçün qanunla müəyyən edilmiş
tələblərə uyğun olmalıdır.
Həmin
Qanunun 8-ci maddəsi ilə daşınmaz əmlak üzərində hüquqların dövlət qeydiyyatı
üçün əsaslardan biri kimi qanunla müəyyən edilmiş qaydada icra hakimiyyəti və bələdiyyə
orqanları tərəfindən müvafiq olaraq dövlətə və ya bələdiyyələrə məxsus olan
daşınmaz əmlakın özgəninkiləşdirilməsinə, icarəsinə, istifadəsinə, ipoteka
qoyulmasına dair qəbul olunmuş aktlar aid edilmişdir.
Eyni
zamanda, qanunverici müvafiq icra hakimiyyəti orqanının üzərinə daxil edilmiş sənədlərdə
göstərilən məlumatın dövlət reyestrində saxlanılan məlumata uyğunluğunun
yoxlanılması, bəyan olunan hüquqlarla qeydiyyata alınmış hüquqlar arasında
ziddiyyətlərin, habelə hüquqların dövlət qeydiyyatından imtina edilməsi və ya
hüquqların dövlət qeydiyyatının dayandırılması üçün digər əsasların
olub-olmamasının müəyyən edilməsi vəzifəsini qoymuşdur (“Daşınmaz
əmlakın dövlət reyestri haqqında” Qanunun 9.1.2 və 9.1.3-cü maddələri).
Hüquqların dövlət qeydiyyatına
alınmasından imtina edilməsi halları isə “Daşınmaz əmlakın dövlət reyestri
haqqında” Qanunun 15.1-ci maddəsində sadalanmışdır.
Göstərilən
normalar daşınmaz əmlakın yalnız qanunvericiliyin tələblərinə uyğun qaydada və əsaslarla
şəxsə ayrılmış olduğu (özgəninkiləşdirilmə, icarəyə, istifadəyə vermə və s.)
halda onun üzərində əmlak hüquqlarının dövlət qeydiyyatının aparılmasının
mümkünlüyü qənaətinə gəlməyə əsas verir.
Azərbaycan
Respublikası Torpaq Məcəlləsinin (bundan sonra – Torpaq Məcəlləsi) 4-cü maddəsinin
3-cü bəndinə müvafiq olaraq, torpaq sahəsinin
hüquqi statusu onun məqsədli təyinatını, torpaq sahəsi üzərində hüququn forması
(mülkiyyət, istifadə və ya icarə hüququ), habelə torpaq sahəsindən istifadəyə
dair müəyyən edilmiş yüklənməni (məhdudiyyətləri) əhatə edir.
Həmin
Məcəllənin 10-cu maddəsinin 1, 4 və 5-ci bəndlərinə əsasən, torpaqların məqsədli
təyinatı — torpağın kateqoriyasına uyğun olaraq, onun konkret məqsədlər üçün
istifadəsinin bu Məcəllədə və digər normativ-hüquqi aktlarda müəyyən edilmiş
qaydaları, şərtləri və həddidir. Torpaq kateqoriyalarının məqsədli təyinatı və
hüquqi rejimi qanunvericiliklə müəyyən edilir, şəhərsalma və yerquruluşu sənədlərində
əks etdirilir. Kateqoriyalar daxilində torpaqlardan istifadə qaydaları onların
təbii-təsərrüfat rayonlaşdırılması, zonalaşdırılması, istifadəsinin ərazi
planlaşdırılması və yerquruluşu sənədlərinə uyğun olaraq mülkiyyətçilər,
istifadəçilər və icarəçilər tərəfindən müəyyən edilir. Torpağın kateqoriyaları
torpağın verilməsi barədə müvafiq icra hakimiyyəti orqanının və ya bələdiyyənin
qərarında, dövlət torpaq kadastrı sənədlərində, torpaq qeydiyyatı kitablarında
və bu Məcəllədə göstərilən digər sənədlərdə əks olunur.
Torpaq
mülkiyyətçisinə, istifadəçisinə və icarəçisinə torpaq sahəsi həmin sahə üçün müəyyən
edilmiş məqsədli təyinatına və hüquqi statusuna uyğun olaraq verilir (Torpaq Məcəlləsinin 48-ci maddəsinin 4-cü bəndi).
Torpaq
Məcəlləsinin 82-ci maddəsinə görə isə
torpaqdan təyinatı üzrə, səmərəli və müəyyən edilmiş istifadə rejiminə uyğun
istifadə etmək, təbiətqoruyucu istehsal texnologiyalarını tətbiq etmək, təsərrüfat
fəaliyyətində ərazinin ekoloji vəziyyətinin pisləşməsinə yol verməmək torpaq mülkiyyətçiləri, istifadəçiləri və icarəçilərinin borcudur.
Torpaq
qanunvericiliyinin yuxarıda qeyd olunan normalarından da göründüyü kimi, torpaq
sahəsi üzərində hüquqların dövlət qeydiyyatına alınması üçün təqdim edilən sənədlərdə
torpağın kateqoriyası (məqsədli təyinatı) və sair barədə məlumatlar əks
olunmalı və ayrılmış torpaq sahələrindən onların koteqoriyasına (məqsədli təyinatına)
uyğun istifadə edilməlidir.
Bununla
bağlı Konstitusiya Məhkəməsinin Plenumu “Daşınmaz əmlakın dövlət reyestri
haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 15-ci maddəsinin şərh edilməsinə
dair” 2017-ci il 28 mart tarixli Qərarında
qeyd etmişdir ki, torpaq sahəsi üzərində hüquqların dövlət qeydiyyatına
alınması üçün təqdim edilən sənədlərdə torpağın kateqoriyası (məqsədli təyinatı)
müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən olunmuş kateqoriyaya uyğun gəlmədikdə,
həmin torpaq üzərində hüquqların dövlət qeydiyyatından imtina edilə bilər.
Müraciətdə
qeyd edilmiş bərabərlik və ehtimadın qorunması prinsipləri ilə bağlı göstərilməlidir
ki, bərabərlik hüququ insan hüquq və azadlıqlarının hər hansı ayrı-seçkilik
olmadan ədalətli, eyni hüquqi imkanlar əsasında həyata keçirilməsini nəzərdə
tutur. Bu prinsip universal xarakter daşıyır və ictimai münasibətlərin bütün
sahələrinə nizamlayıcı təsir edir. O cümlədən, bu prinsipin gözlənilməsi hər
şeydən öncə həm də eyni kateqoriyaya aid olan şəxslərin hüquqlarının obyektiv və
ağlabatan izah olmadan fərqləndirilməsini qadağan edir.
Konstitusiya
Məhkəməsi Plenumunun bərabərlik hüququ ilə bağlı formalaşdırdığı hüquqi mövqe
ondan ibarətdir ki, hüquqi dövlətin təməl prinsiplərindən hesab olunan hüquq bərabərliyi
prinsipi Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının (bundan sonra –
Konstitusiya) 25-ci maddəsində əks olunmaqla, heç bir ayrı-seçkiliyə yol verilmədən
dövlət tərəfindən hər kəsin hüquq və azadlıqlarının bərabərliyinə təminat
verilməsini
nəzərdə tutur.
Demokratik cəmiyyətdə insanların hüquqları və
azadlıqları bərabərlik prinsipi əsasında həyata keçirilir. Bu prinsipin əsas
mahiyyəti ondan ibarətdir ki, hər kəsin bərabər hüquqlara malik olması bəyan
edilməklə, onlardan istifadə etmək üçün bərabər imkanlar yaradılmalıdır. Eyni
zamanda bir qrup daxilində hüquq və vəzifələr onun bütün üzvləri üçün eyni
olmalıdır. Fərqli rəftar oxşar vəziyyətdə
olan fərdlər arasında mövcud olduqda bərabərlik hüququ pozulmuş
olur. Fərqli rəftarın obyektiv və
ağlabatan əsası, yaxud tətbiq edilən vasitələrlə qarşıya qoyulan qanuni məqsəd
arasında ağlabatan mütənasiblik olmadıqda, həmin rəftar ayrı-seçkilik xarakteri daşıyır. Bununla belə,
bərabərlik hüququ qanunverici tərəfindən ayrı-ayrı kateqoriyalı subyektlərə güzəştlərin
və imtiyazların tətbiq edilməsini inkar etmir. Bu cür fərqlər o zaman bərabərlik
hüququna zidd olar ki, onlar ağlabatan, obyektiv və mütənasib olmasınlar (Konstitusiya Məhkəməsi
Plenumunun “Cinayət Məcəlləsinin 71.1-ci maddəsinin şərh edilməsi haqqında” 2010-cu il 13 dekabr tarixli Qərarı).
Bərabərlik prinsipi “İnzibati icraat haqqında” Azərbaycan
Respublikası Qanununun (bundan sonra – “İnzibati icraat haqqında” Qanun) 12-ci maddəsində də öz əksini tapmışdır. Həmin normaya görə, hamı qanun və
inzibati orqan qarşısında bərabərdir.
İnzibati orqan tərəfindən eyni mühüm faktiki hallara malik olan müxtəlif
işlər üzrə müxtəlif qərarların qəbul edilməsi qadağandır.
Bu
tənzimləmə müxtəlif vaxtlarda və müxtəlif şəxslərə münasibətdə analoji xüsusiyyətlərə
malik işlər üzrə fərqli qərarların qəbul edilməsinin qarşısının alınmasına xidmət
edir.
Bərabərlik
prinsipi diskresion səlahiyyətlərin həyata keçirilməsi zamanı xüsusi əhəmiyyət
daşıyır. Fiziki və hüquqi şəxslərə bərabər yanaşma və etimadın
qorunması prinsiplərini təmin etmək inzibati orqan tərəfindən diskresion səlahiyyətlərin
düzgün həyata keçirilməsinin əsas şərti kimi çıxış edir. Lakin bu diskresion səlahiyyətlərin
icrası ilə bağlı mövcud inzibati praktikanın dəyişdirilməsini istisna etmir.
Belə
ki, “İnzibati icraat haqqında” Qanunun 13-cü maddəsinə əsasən, inzibati
orqanların inzibati praktikasına fiziki və ya hüquqi şəxslərin etimadı qanunla
qorunur. İnzibati orqan mövcud inzibati
praktikaya uyğun hərəkət etməyə borcludur. Yalnız ictimai maraqların tələb
etdiyi hallarda mövcud inzibati praktika yeni praktika ilə dəyişdirilə bilər.
Yeni inzibati praktika davamlı olmalı və ümumi xarakter daşımalıdır.
Nəzərə
almaq lazımdır ki, bir tərəfdən inzibati orqan eyni faktiki hallara və hüquqi əsaslara
söykənən işlər üzrə qərarların qəbuluna dair özünün formalaşdırdığı hüquq tətbiqi
praktikasına bağlıdır, digər tərəfdən isə fiziki və ya hüquqi şəxsin həmin
praktikanın ona da tətbiq olunacağına dair əsaslı (legitim) gözləntiləri və həmin
praktikaya etimadı yaranır. Şəxsin etimad hüququ yalnız inzibati orqanların
davranışının proqnozlaşdırılmasının mümkün olduğu hallarda təmin oluna bilər.
Belə proqnozlaşdırma isə inzibati orqanların inzibati, yəni hüquq tətbiqi
praktikasına və bu praktikanın davamlılığına bağlıdır. Maraqlı şəxs onun müraciətinin
inzibati praktikaya uyğun olaraq həll edilmiş oxşar işlərə analoji qaydada həll
olunacağını əvvəlcədən bilmək və proqnozlaşdırmaq imkanına malik olmalıdır. Şəxsə
belə imkan məhz bərabər yanaşma, ardıcıl davranma və etimadın qorunması
prinsipləri vasitəsi ilə yaradılır.
Qeyd
edilməlidir ki, inzibati icraatda maraqlı şəxslər həm qanunsuz əlverişsiz
inzibati aktların qəbul edilməsi, həm də qanunsuz əlverişli inzibati aktların ləğv
edilməsi nəticəsində zərərə məruz qala bilərlər. Məsələn, səlahiyyətli orqan tərəfindən
verilmiş və qüvvədə olan hüquqmüəyyənedici sənədlərdə torpağın kateqoriyası
müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən olunmuş kateqoriyaya uyğun gəlmədikdə
həmin torpaq üzərində hüquqların dövlət qeydiyyatından imtina edilə və ya
mövcud qeydiyyat ictimai mənafelərlə bağlı tələblər zəruri etdiyi halda müvafiq
qaydada ləğv edilə bilər. Vətəndaşlar isə qanunsuz əlverişli inzibati akta
etimad edərək müəyyən hüquqi hərəkətlər və əqdlər bağlamış, xərclər çəkmiş ola
bilərlər. Bu baxımdan, əlverişli qanunsuz inzibati akt ictimai maraqlara zidd
olduğuna görə ləğv olunarsa, maraqlı şəxslərin çəkdiyi xərclər ödənilməlidir.
“İnzibati icraat haqqında” Qanunun 67.9-cu
maddəsinə müvafiq olaraq, maraqlı şəxsin etimadı qanunla qorunduğu hallarda, bu
Qanunun 67.8-ci maddəsinə əsasən ləğv olunmuş inzibati aktın məzmununa etimad
göstərməsi səbəbindən həmin şəxsə vurulmuş maddi ziyana görə ona kompensasiya
ödənilməlidir.
Həmçinin
oxşar məsələlərlə bağlı məhkəmələrin də eyni vəziyyətdə olan şəxslərlə bağlı fərqli
qərarlar qəbul etməsi vahid məhkəmə təcrübəsinin formalaşmasına mənfi təsir göstərməklə
yanaşı, hüquqi müəyyənlik, bərabərlik və ayrı-seçkiliyin qadağan edilməsi
prinsiplərinin də pozulmasına gətirib çıxara bilər.
Avropa
İnsan Hüquqları Məhkəməsi hüquqi məsələlərə dair vahid məhkəmə təcrübəsinin
vacibliyinə toxunaraq qeyd etmişdir ki, milli məhkəmələrin təcrübəsində
sabitliyi təmin edən mexanizm olmadıqda, cəmiyyət üçün mühüm əhəmiyyət kəsb
edən məsələyə dair məhkəmə təcrübəsində dərin və davamlı fərqlər qeyri-müəyyənlik
yaratmış və məhkəmə sisteminə qanunun aliliyinə əsaslanan dövləti səciyyələndirən
amillərdən
biri olan ictimai etimadı azaltmış olur (Padararu Rumıniyaya qarşı iş
üzrə 2005-ci il 1 dekabr tarixli Qərar, § 98).
Göstərilənlərə əsasən
Konstitusiya Məhkəməsinin Plenumu aşağıdakı nəticələrə gəlir:
-
Konstitusiya Məhkəməsi Plenumunun “Daşınmaz əmlakın dövlət reyestri haqqında” Azərbaycan
Respublikası Qanununun 15-ci maddəsinin şərh edilməsinə dair” 2017-ci
il 28 mart tarixli
Qərarında formalaşdırılmış hüquqi mövqeyə müvafiq
olaraq, torpaq sahəsi üzərində hüquqların dövlət qeydiyyatına alınması üçün təqdim
edilən sənədlərdə torpağın kateqoriyası (məqsədli təyinatı) müvafiq icra
hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən olunmuş kateqoriyaya uyğun gəlmədikdə, həmin
torpaq üzərində hüquqların dövlət qeydiyyatından imtina edilə bilər;
-
Konstitusiyanın 25-ci maddəsinin, habelə “İnzibati icraat haqqında” Qanunun
12-ci maddəsinin tələblərinə müvafiq olaraq, inzibati orqan tərəfindən müxtəlif
şəxslərə münasibətdə analoji xüsusiyyətlərə malik işlər üzrə fərqli qərarların
qəbul edilməsi yolverilməzdir.
Azərbaycan Respublikası
Konstitusiyasının 130-cu maddəsinin VI hissəsini və “Konstitusiya Məhkəməsi
haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 60, 62, 63, 65–67 və 69-cu maddələrini rəhbər tutaraq, Azərbaycan
Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin Plenumu
QƏRARA ALDI:
1. Azərbaycan
Respublikası Konstitusiya Məhkəməsi Plenumunun “Daşınmaz əmlakın dövlət
reyestri haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 15-ci maddəsinin şərh
edilməsinə dair” 2017-ci il 28 mart tarixli Qərarında formalaşdırılmış
hüquqi mövqeyə müvafiq olaraq, torpaq sahəsi üzərində hüquqların dövlət
qeydiyyatına alınması üçün təqdim edilən sənədlərdə torpağın kateqoriyası (məqsədli
təyinatı) müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən olunmuş
kateqoriyaya uyğun gəlmədikdə, həmin torpaq üzərində hüquqların dövlət
qeydiyyatından imtina edilə bilər.
2. “Azərbaycan
Respublikası Konstitusiyasının 25-ci maddəsinin, habelə “İnzibati icraat
haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 12-ci maddəsinin tələblərinə
müvafiq olaraq, inzibati orqan tərəfindən müxtəlif şəxslərə münasibətdə analoji
xüsusiyyətlərə malik işlər üzrə fərqli qərarların qəbul edilməsi yolverilməzdir.
3. Qərardadın surəti
7 gün müddətində Gəncə Apellyasiya Məhkəməsinə göndərilsin.
4. Qərardad “Azərbaycan
Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin Məlumatı”nda dərc edilsin, habelə Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin rəsmi
internet saytında yerləşdirilsin.
Sədr
Fərhad Abdullayev
