AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI ADINDAN
Azərbaycan Respublikası
Konstitusiya Məhkəməsi Plenumunun
Q Ə R A R I
“Hərbi qulluqçuların dövlət icbari
şəxsi sığortası haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 2.1.5-ci maddəsinin
Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 1151.1, 1152, 1243, 1255 və
1321-ci maddələri baxımından şərh edilməsinə dair
8 dekabr 2022-ci il
Bakı şəhəri
Azərbaycan Respublikası Konstitusiya
Məhkəməsinin Plenumu Fərhad Abdullayev (sədr), Sona
Salmanova (məruzəçi-hakim), Humay Əfəndiyeva, Rövşən İsmayılov, Ceyhun
Qaracayev, Rafael Qvaladze, Mahir Muradov, İsa Nəcəfov və Kamran Şəfiyevdən
ibarət tərkibdə,
məhkəmə katibi Fəraid Əliyevin
iştirakı ilə,
Azərbaycan Respublikası
Konstitusiyasının 130-cu maddəsinin VI hissəsinə, “Konstitusiya Məhkəməsi
haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 27.2 və 33-cü maddələrinə və
Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin Daxili Nizamnaməsinin 39-cu
maddəsinə müvafiq olaraq, xüsusi konstitusiya icraatının yazılı prosedur
qaydasında keçirilən məhkəmə iclasında “Hərbi qulluqçuların dövlət icbari şəxsi
sığortası haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 2.1.5-ci maddəsinin
Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 1151.1, 1152, 1243, 1255 və 1321-ci
maddələri baxımından şərh edilməsinə dair Bakı Apellyasiya Məhkəməsinin
müraciəti əsasında konstitusiya işinə baxdı.
İş üzrə hakim S.Salmanovanın
məruzəsini, maraqlı subyektlərin nümayəndələri Bakı Apellyasiya
Məhkəməsinin Mülki Kollegiyasının sədri M.Məmmədovun və Azərbaycan
Respublikası Milli Məclisi Aparatının Dövlət quruculuğu, inzibati və hərbi
qanunvericilik şöbəsinin müdiri H.M.Seyidin, mütəxəssislər Azərbaycan
Respublikası Ali Məhkəməsinin, Azərbaycan Respublikası Vəkillər Kollegiyasının
üzvü D.Novruzovun mülahizələrini, ekspertlər Bakı Dövlət Universitetinin Hüquq
fakültəsinin Mülki hüquq kafedrasının dosenti, hüquq üzrə fəlsəfə doktoru
S.Süleymanlının və Mülki proses və kommersiya hüququ kafedrasının dosenti,
hüquq üzrə fəlsəfə doktoru M.Yolçiyevin rəylərini və iş
materiallarını araşdırıb müzakirə edərək, Azərbaycan Respublikası Konstitusiya
Məhkəməsinin Plenumu
MÜƏYYƏN ETDİ:
Bakı Apellyasiya Məhkəməsi Azərbaycan
Respublikasının Konstitusiya Məhkəməsinə (bundan sonra – Konstitusiya
Məhkəməsi) müraciət edərək “Hərbi qulluqçuların dövlət icbari şəxsi
sığortası haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun (bundan sonra – “Hərbi
qulluqçuların dövlət icbari şəxsi sığortası haqqında” Qanun) 2.1.5-ci
maddəsinin Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin (bundan sonra – Mülki
Məcəllə) 1151.1, 1152, 1243, 1255 və 1321-ci maddələri baxımından
şərh edilməsini xahiş etmişdir.
Müraciətdə göstərilmişdir
ki, “Hərbi qulluqçuların dövlət icbari şəxsi sığortası haqqında” Qanunun
2022-ci il yanvarın 1-dək qüvvədə olmuş 7-ci maddəsinin 1-ci hissəsinin a)
bəndində sığorta ödənişlərinin alınması üçün tələb olunan sənədlər siyahısında
vərəsəlik hüququnu təsdiq edən sənəd də nəzərdə tutulmuşdur.
“Azərbaycan
Respublikasının ərazi bütövlüyü uğrunda həlak olmuş, ölmüş və hərbi
əməliyyatlarla əlaqədar xəbərsiz itkin düşdüyünə görə ölmüş elan edilmiş hərbi
qulluqçuların və daxili işlər orqanları əməkdaşlarının ailə üzvlərinin sosial
müdafiəsinin yaxşılaşdırılması ilə bağlı əlavə tədbirlər haqqında” Azərbaycan
Respublikası Prezidentinin 2018-ci il 19 aprel tarixli Fərmanında da (bundan
sonra – Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2018-ci il 19 aprel tarixli
Fərmanı) 1997-ci il avqustun 2-dək Azərbaycan Respublikasının ərazi bütövlüyü
uğrunda həlak olmuş, ölmüş və hərbi əməliyyatlarla əlaqədar xəbərsiz itkin
düşdüyünə görə ölmüş elan edilmiş hərbi qulluqçuların (bundan sonra – hərbi
qulluqçuların) və daxili işlər orqanları əməkdaşlarının vərəsələrinə bu Fərmanla
müəyyənləşdirilmiş qaydada on bir min manat məbləğində birdəfəlik ödəmə
verilməsi nəzərdə tutulmuşdur.
Fərmanın 2-ci hissəsinə əsasən,
birdəfəlik ödəmə bu Fərmanın 5 və 5-1-ci hissələrində nəzərdə tutulmuş
siyahılardakı hərbi qulluqçuların və daxili işlər orqanları əməkdaşlarının
Mülki Məcəlləyə uyğun olaraq müəyyən edilən vərəsələrinə Azərbaycan
Respublikasının Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi tərəfindən verilir.
Müraciətedənin qənaətinə görə,
sadalanan normativ hüquqi aktların əsas məqsədi ailə üzvlərinin itkisi səbəbilə
hərbi qulluqçuların, şəhid ailələrinin məruz qaldıqları maddi-mənəvi zərəri
mümkün qədər azaltmaqdır.
Bununla əlaqədar şəhid
ailələrinə müvafiq ödənişlərin verilməsinin vərəsəlik hüquq münasibətləri ilə
əlaqələndirilməsi “Hərbi qulluqçuların dövlət icbari şəxsi sığortası haqqında”
Qanunun 2.1.5-ci maddəsinin mülki qanunvericiliyin vərəsəliklə bağlı müddəaları
baxımından şərhini zəruri edir.
Azərbaycan Respublikası
Konstitusiyasının (bundan sonra – Konstitusiya) 29-cu maddəsinin VII hissəsi
ilə təminat verilən vərəsəlik hüququ mülkiyyətçinin sağlığında əldə etdiyi
əmlak və digər maddi nemətlərin ölümündən sonra onun iradəsinə uyğun olaraq
müəyyən etdiyi vərəsələrinə, iradəsini ifadə etmədiyi təqdirdə isə qanunla
müəyyən edilən vərəsələrinə keçməsini ehtiva edir.
Müraciətedən hesab edir ki, Mülki
Məcəllənin 1151.1-ci maddəsinin mənası baxımından müvafiq sığorta ödənişinin
miras əmlak kimi qiymətləndirilməsi, bununla bağlı vərəsəliklə əlaqədar mülki
qanunvericilik müddəalarının tətbiqinin mümkün olub-olmaması və bu kontekstdə
müvafiq hüquqi aktlarda istifadə olunan “vərəsə” ifadəsinin kimləri əhatə
etdiyi məsələsinə aydınlıq gətirilməsi zərurəti yaranmışdır.
Göstərilənlərə əsasən Bakı
Apellyasiya Məhkəməsi vahid məhkəmə təcrübəsinin formalaşdırılmasına, qüvvədə
olan qanunvericilik normalarının eyni qaydada tətbiq edilməsinə, bununla da
hüquqi müəyyənlik prinsipinin təmin edilməsinə nail olmaq məqsədi ilə
Konstitusiya Məhkəməsinə müraciət etmək qərarına gəlmişdir.
Konstitusiya Məhkəməsinin Plenumu
müraciət ilə əlaqədar aşağıdakıları qeyd edir.
Konstitusiyanın 12-ci maddəsinə və
16-cı maddəsinin I hissəsinə əsasən, insan və vətəndaş hüquqlarının və
azadlıqlarının, Azərbaycan Respublikasının vətəndaşlarına layiqli həyat
səviyyəsinin təmin edilməsi dövlətin ali məqsədidir. Azərbaycan dövləti
xalqın və hər bir vətəndaşın rifahının yüksəldilməsi, onun sosial müdafiəsi və
layiqli həyat səviyyəsi qayğısına qalır.
Sosial təminat hüququnun realizə
formalarından biri də qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş müxtəlif kateqoriya
şəxslərin xidməti vəzifələrinin icrası ilə bağlı həyat və sağlamlığına dəyən
zərərə görə onların dövlət tərəfindən məcburi şəkildə sığorta etdirilməsidir.
Dövlət icbari şəxsi sığorta sığortaolunanların həyat və sağlamlığının qanunla
müəyyən olunmuş qaydada icbari formada sığorta olunmasına yönəldilmiş
münasibətlər sistemidir (Konstitusiya Məhkəməsi Plenumunun “Məhkəmə və hüquq
mühafizə orqanları işçilərinin dövlət icbari şəxsi sığortası haqqında”
Azərbaycan Respublikası Qanununun 2.1.3-cü maddəsinin “Prokurorluq orqanlarında
qulluq keçmə haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 2.4, 20.5 və 20.15-ci
maddələri ilə əlaqəli şəkildə şərh edilməsinə dair” 2022-ci il 22 aprel tarixli
Qərarı).
“Sığorta
fəaliyyəti haqqında" Azərbaycan Respublikası Qanununun
(bundan sonra – “Sığorta fəaliyyəti haqqında" Qanun) 1.1.1-ci
maddəsində sığorta sığortalının və ya sığortaolunanın əmlakı, həyatı,
sağlamlığı, mülki məsuliyyəti, həmçinin qanunla qadağan olunmayan fəaliyyəti, o
cümlədən sahibkarlıq fəaliyyəti ilə əlaqədar olan əmlak mənafelərinin müdafiəsi
sahəsində riskin ötürülməsinə və ya bölüşdürülməsinə əsaslanan münasibətlər
sistemi kimi müəyyən edilmişdir.
Mülki Məcəllənin 928-ci maddəsinə
görə, şəxsi sığorta üzrə sığorta ödənişi onu almaq hüququ olan şəxsə sosial
sığorta, həmçinin icbari və ya könüllü sığortalar üzrə nəzərdə tutulan
ödənişlərdən asılı olmayaraq icbari sığorta qanunlarında və ya sığorta
müqaviləsində müəyyən olunmuş qaydada ödənilməlidir.
Sığorta ödənişi dedikdə, sığorta
hadisəsi baş verdikdə icbari sığorta qanunlarına və ya sığorta müqaviləsinə
uyğun olaraq sığortaçı tərəfindən ödənilən maliyyə kompensasiyası başa düşülür
(Mülki Məcəllənin 926.1-ci və “Sığorta fəaliyyəti haqqında" Qanunun
1.1.21-ci maddələri).
Sığorta hadisəsi kimi isə icbari
sığorta üzrə icbari sığorta qanunlarına, könüllü sığorta üzrə sığorta
müqaviləsinə görə sığorta ödənişinin sığortalıya, sığortaolunana və ya digər
faydalanan şəxslərə ödənilməsi üçün əsas olan, sığorta müqaviləsinin qüvvədə
olduğu müddət ərzində baş verən hadisə və ya yaranan hal nəzərdə tutulur (“Sığorta fəaliyyəti haqqında" Qanunun 1.1.19-cu
maddəsi).
Göründüyü kimi, sığorta ödənişinin
həyata keçirilməsi sığorta hadisəsinin baş verməsi ilə şərtləndirilmişdir.
Hərbi qulluqçuların sosial
müdafiəsini gücləndirmək məqsədilə onların həyat və sağlamlığının dövlət icbari
şəxsi sığortası sahəsində münasibətlər “Hərbi qulluqçuların dövlət icbari şəxsi
sığortası haqqında" Qanun ilə tənzimlənir.
Həmin Qanunun 2.1.5-ci maddəsində
sığorta ödənişini almaq hüququ olan şəxs qismində sığortaolunan və ya onun
vərəsələri göstərilmişdir.
Sığortaolunan kimi barəsində sığorta
fəaliyyəti həyata keçirilən Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrində,
dövlət təhlükəsizliyi, xarici kəşfiyyat orqanlarında, kəşfiyyat və
əks-kəşfiyyat fəaliyyəti subyektlərində, habelə hərbi xidmət nəzərdə tutulmuş
digər dövlət orqanlarında (dövlət orqanlarının strukturuna daxil olan
qurumlarda) hərbi xidmətdə olan şəxslər və toplanışlarda olan hərbi vəzifəlilər
çıxış edir (“Hərbi qulluqçuların dövlət icbari şəxsi sığortası haqqında"
Qanunun 2.1.3-cü maddəsi).
Qeyd edilməlidir ki, həmin Qanunun
2.1.9 və 4.1-ci maddələrində sığorta ödənişi sığortaçı tərəfindən ödənilən
birdəfəlik pul vəsaiti kimi göstərilmiş və dəyəri on bir min manat məbləğində
müəyyən edilmişdir.
Qanunun 2.1.6 və 5-ci maddələrinə
uyğun olaraq sığorta hadisələrindən biri kimi sığortaolunanın həqiqi hərbi
xidmətdə (toplanışda) olduğu zaman həlak olması, ölməsi və ya xəbərsiz itkin
düşdüyünə görə məhkəmə qərarı ilə ölmüş elan edilməsi çıxış edir və bu hadisəyə
görə sığorta məbləğinin 100 faizi nisbətində sığorta ödənişinin verilməsi
nəzərdə tutulur.
Beləliklə, həm “Hərbi qulluqçuların
dövlət icbari şəxsi sığortası haqqında” Qanunun müvafiq maddələrinin, həm də
sığorta hüququna dair digər qanunvericilik normalarının təhlili belə nəticəyə
gəlməyə imkan verir ki, on bir min manat məbləğində olan birdəfəlik pul vəsaiti
icbari sığorta hüquq münasibətləri çərçivəsində ödənilən sığorta ödənişidir.
Konstitusiya Məhkəməsinin Plenumu
hesab edir ki, sığorta və əmək pensiyaları münasibətlərini tənzimləyən hüquqi
aktlara əsasən sığortaolunanın öldüyü halda sığorta ödənişi almaq hüququ olan
və ya ailə başçısını itirməyə görə əmək pensiyası almaq hüququ olan şəxslərin
nəzərdən keçirilməsi müraciətdə qoyulan məsələyə aydınlıq gətirmiş olardı.
Belə ki, “İcbari sığorta
haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 6.4-cü maddəsinə müvafiq olaraq,
Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə, bu Qanuna və (və ya) sığorta
müqaviləsinin şərtlərinə uyğun olaraq, sığorta ödənişi verilməli olan şəxs
faydalanan şəxs hesab edilir. Fərdi qəza sığortası üzrə sığortaolunan, onun
öldüyü halda ailə üzvləri, onlar olmadığı halda Mülki Məcəllənin 1159-cu
maddəsində nəzərdə tutulmuş digər vərəsələr, mülki məsuliyyətin sığortası üzrə
isə üçüncü şəxs, onun öldüyü halda ailə üzvləri (üçüncü şəxs hüquqi şəxs
olduqda, onun hüquqi varisi) faydalanan şəxs hesab edilir.
Həmin Qanunun 6.5-ci maddəsinin
mənasına görə, bu Qanunun 6.4-cü maddəsində nəzərdə tutulmuş, sığortaolunanın
və ya üçüncü şəxsin faydalanan şəxs qismində çıxış edən ailə üzvləri sığorta
ödənişinin alınmasında bərabər pay hüququna malikdirlər.
Qeyd olunmalıdır ki, bu
Qanunun məqsədləri üçün “ailə üzvləri” dedikdə, şəxsin uşaqları (övladlığa
götürülmüş uşaqları), ölümündən sonra doğulmuş uşaqları, arvadı (əri),
valideynləri (övladlığa götürənləri) başa düşülür.
“Əmək pensiyaları haqqında”
Azərbaycan Respublikası Qanununun (bundan sonra – “Əmək
pensiyaları haqqında” Qanun) 14.1-ci
maddəsində isə vəfat etmiş və ya həlak olmuş ailə başçısının ailə başçısını itirməyə görə əmək pensiyası
hüququ olan şəxs kimi məhz ailə üzvləri nəzərdə tutulmuşdur. Onların sırasına
vəfat etmiş və ya həlak olmuş şəxslərin övladları, ata, ana, ər,
arvad aiddir.
Sadalanan maddələrdən göründüyü
kimi, icbari sığorta münasibətləri üzrə sığorta ödənişinin, eləcə də ailə
başçısını itirməyə görə əmək pensiyasının ödənilməsinin nəzərdə tutulmasında
qanunvericinin məqsədi ailə başçısının itirilməsi və ya sığortaolunanın ölümü
ilə əlaqədar ailəsinin maddi dəstəkdən məhrum olması səbəbindən yaranan zərərin
pensiya və ya sığorta ödənişinin ödənilməsi yolu ilə qismən də olsa aradan
qaldırılmasıdır.
Odur ki, “Hərbi qulluqçuların dövlət
icbari şəxsi sığortası haqqında” Qanunun 2.1.5-ci maddəsində, həm də
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2018-ci il 19 aprel tarixli Fərmanında
sığorta ödənişinin sığortaolunanın vərəsələrinə ödənilməsi barədə müddəaların
olması bu ödənişin məqsədini dəyişmir.
Sığorta ödənişi hər bir halda
sığortaolunanın ailə üzvlərinin sosial müdafiəsinin yaxşılaşdırılmasına
yönəlmişdir. Dövlət tərəfindən verilən on bir min manat məbləğində
birdəfəlik ödənişin hüquqi təyinat və məqsədi Azərbaycan Respublikasının ərazi
bütövlüyü uğrunda həlak olmuş, ölmüş və hərbi əməliyyatlarla əlaqədar xəbərsiz
itkin düşdüyünə görə ölmüş elan edilmiş hərbi qulluqçuların və daxili işlər
orqanları əməkdaşlarının birgə təsərrüfat şəraitində yaşadıqları ailə
üzvlərinin məhrum olduqları mənəvi və maddi zərərin qismən də olsa
azaldılmasıdır.
Əks yanaşma, yəni hərbi qulluqçular
və daxili işlər orqanları əməkdaşları üçün nəzərdə tutulan birdəfəlik ödənişin
onların miras əmlakı olaraq dəyərləndirilməsi vərəsəlik institutunun hüquqi
təbiətinə və mahiyyətinə zidd olardı.
Belə ki, Mülki Məcəllənin 1151.1-ci
maddəsinə əsasən, mirasa (miras əmlaka) miras qoyanın öldüyü məqamadək malik
olduğu əmlak hüquqlarının (miras aktivi) və vəzifələrin (miras passivi) toplusu
daxildir. Həmin Məcəllənin 1152-ci maddəsinə görə isə miras qoyan
vəsiyyətnamənin tərtib edildiyi vaxt onda olmayan əmlakı vəsiyyətnamədə o halda
nəzərdə tuta bilər ki, mirasın açılacağı vaxtadək bu əmlak onun mülkiyyəti
olsun.
Vərəsəlik institutu hər bir şəxsin
sağlığında əldə etdiyi əmlak və digər maddi nemətlərin (onların yüklülükləri
ilə birlikdə) ölümündən sonra onun iradəsinə uyğun olaraq ifadə etdiyi vərəsələrinə,
iradəsini ifadə etmədiyi təqdirdə isə qanunla müəyyən edilən vərəsələrinə
keçməsini ehtiva edir. Yəni, miras əmlak miras qoyanın öldüyü anadək mövcud
olan və ona mənsub olan əmlakı ifadə edir. Hər hansı iqtisadi dəyərin miras
əmlaka daxil olması üçün həmin iqtisadi dəyərin miras qoyanın sağlığında ikən
onun əmlakında olması mütləqdir.
On bir min manat məbləğində
birdəfəlik ödəmə isə hərbi qulluqçuların və daxili işlər orqanları
əməkdaşlarının ölümü ilə əlaqədar onların ailə üzvlərinə verilməklə sağlığında
əldə etdiyi əmlak və digər maddi nemət, yəni miras qoyana məxsus əmlak dəyəri
olmadığından miras əmlak sayıla bilməz.
Yuxarıda göstərilənlərə əsasən
Konstitusiya Məhkəməsinin Plenumu hesab edir ki, Azərbaycan Respublikasının
ərazi bütövlüyü uğrunda həlak olmuş, ölmüş və hərbi əməliyyatlarla əlaqədar
xəbərsiz itkin düşdüyünə görə ölmüş elan edilmiş hərbi qulluqçuların və daxili
işlər orqanları əməkdaşlarının ailə üzvlərinin sosial müdafiəsinin
yaxşılaşdırılması çərçivəsində görülən əlavə tədbirlərin, xüsusilə birdəfəlik
ödəmənin vərəsəlik hüquq münasibətləri ilə əlaqələndirilməsi vərəsəlik
institutunun mahiyyətinə ziddir.
Müraciətdə qaldırılan digər məsələ
“Hərbi qulluqçuların dövlət icbari şəxsi sığortası haqqında” Qanunun 2022-ci il
yanvarın 1-dək qüvvədə olmuş 7-ci maddəsinin 1-ci hissəsinin a) bəndinə uyğun
olaraq sığorta ödənişlərinin alınması üçün sığortaolunanın vərəsələri
tərəfindən digər sənədlərlə yanaşı vərəsəlik hüququnu təsdiq edən sənədin
təqdim edilməli olması ilə bağlıdır.
Bununla əlaqədar qeyd edilməlidir
ki, həmin tarixədək yaranmış mübahisələrin həlli zamanı bu sənədin tələb
edilməsi Plenumun bu Qərarının təsviri-əsaslandırıcı hissəsindəki birdəfəlik
ödənişin miras əmlaka aid edilməməsinə dair hüquqi mövqeyinə, həmçinin
qanunvericinin təqdim edilməsi tələb olunan sənədlər siyahısından vərəsəlik
hüququnu təsdiq edən sənədin çıxarılması ilə bağlı yeni tənzimləmə qaydasına
uyğun olmamaqla yanaşı, həm də hüquq tətbiq etmədə şəxslərə qarşı qeyri-bərabər
münasibətin yaranmasına səbəb ola bilər.
Belə ki, Konstitusiyanın 25-ci
maddəsinin I və III hissələrində təsbit olunmuşdur ki, hamı qanun və məhkəmə
qarşısında bərabərdir. Dövlət, irqindən, etnik mənsubiyyətindən, dinindən,
dilindən, cinsindən, mənşəyindən, əmlak vəziyyətindən, qulluq mövqeyindən,
əqidəsindən, siyasi partiyalara, həmkarlar ittifaqlarına və digər ictimai
birliklərə mənsubiyyətindən asılı olmayaraq hər kəsin hüquq və azadlıqlarının
bərabərliyinə təminat verir.
Həmin maddənin IV hissəsində qeyd
olunur ki, heç kəsə bu maddənin III hissəsində göstərilən əsaslara görə zərər
vurula bilməz, güzəştlər və ya imtiyazlar verilə bilməz, yaxud güzəştlərin və
ya imtiyazların verilməsindən imtina oluna bilməz.
Konstitusiya prinsipi olan
bərabərlik prinsipi bərabər şərtlər daxilində hüquq subyektlərinin bərabər
vəziyyətdə olmalarını nəzərdə tutur və ən əsası eyni kateqoriyaya aid şəxslərə
hər hansı obyektiv və ağlabatan izah olmadan ayrıseçkiliyin tətbiq olunmasını
qadağan edir (Konstitusiya Məhkəməsi Plenumunun “Hərbi qulluqçuların dövlət icbari
şəxsi sığortası haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun bəzi müddəalarının
şərh olunmasına dair” 2014-cü il 28 yanvar tarixli Qərarı).
Konstitusiya Məhkəməsinin Plenumu
həmçinin hesab edir ki, bu Qərarın təsviri-əsaslandırıcı hissəsində əks olunmuş
hüquqi mövqe nəzərə alınmaqla “Hərbi qulluqçuların dövlət icbari şəxsi
sığortası haqqında” Qanunun məqsədlərinin realizə olunması üçün həmin Qanunun
2.1.5 və 4-1.3-cü maddələrinin təkmilləşdirilməsi Azərbaycan Respublikasının
Milli Məclisinə tövsiyə olunmalıdır.
Göstərilənlərə əsasən Konstitusiya
Məhkəməsinin Plenumu aşağıdakı nəticələrə gəlir:
- “Hərbi
qulluqçuların dövlət icbari şəxsi sığortası haqqında" Qanunun 2.1.5
və 4-1.3-cü maddələrində “vərəsə” müddəası
sığortaolunanın (hərbi xidmətdə olan şəxslər və toplanışlarda olan hərbi
vəzifəlilərin) ailə üzvlərini nəzərdə tutur;
- “Hərbi qulluqçuların dövlət icbari
şəxsi sığortası haqqında” Qanunda nəzərdə tutulan sığorta ödənişi
sığortaolunanın miras əmlakına daxil olmadığından, həmin Qanunun 2022-ci
il yanvarın 1-dək qüvvədə olmuş 7-ci maddəsinin 1-ci hissəsinin a) bəndinin
“vərəsəlik hüququnu təsdiq edən sənəd” müddəasının sığortaolunanın (hərbi
xidmətdə olan şəxslər və toplanışlarda olan hərbi vəzifəlilərin) ailə üzvlərinə
münasibətdə tətbiq edilməsi istisna edilir.
Azərbaycan Respublikası
Konstitusiyasının 130-cu maddəsinin VI hissəsini və “Konstitusiya
Məhkəməsi haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 60, 62, 63, 65-67 və
69-cu maddələrini rəhbər tutaraq, Azərbaycan Respublikası Konstitusiya
Məhkəməsinin Plenumu
QƏRARA ALDI:
1. “Hərbi qulluqçuların dövlət
icbari şəxsi sığortası haqqında" Azərbaycan Respublikası Qanununun 2.1.5
və 4-1.3-cü maddələrində “vərəsə” müddəası sığortaolunanın (hərbi xidmətdə olan
şəxslər və toplanışlarda olan hərbi vəzifəlilərin) ailə üzvlərini nəzərdə
tutur.
2. “Hərbi qulluqçuların dövlət
icbari şəxsi sığortası haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununda nəzərdə
tutulan sığorta ödənişi sığortaolunanın miras əmlakına daxil olmadığından,
həmin Qanunun 2022-ci il yanvarın 1-dək qüvvədə olmuş 7-ci maddəsinin
1-ci hissəsinin a) bəndinin “vərəsəlik hüququnu təsdiq edən sənəd” müddəasının
sığortaolunanın (hərbi xidmətdə olan şəxslər və toplanışlarda olan hərbi
vəzifəlilərin) ailə üzvlərinə münasibətdə tətbiq edilməsi istisna edilir.
3. Qərar dərc edildiyi
gündən qüvvəyə minir.
4. Qərar rəsmi dövlət
qəzetlərində və “Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin Məlumatı”nda
dərc edilsin, habelə Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsinin rəsmi
internet saytında yerləşdirilsin.
5. Qərar qətidir, heç
bir orqan və ya şəxs tərəfindən ləğv edilə, dəyişdirilə və ya rəsmi təfsir
edilə bilməz.
Sədr Fərhad Abdullayev
